ปัญญาที่แฝงด้วยสัญญา เมื่อพูดถึงเรื่องปัญญาในปัจจุบัน คนที่ได้พบประสบความสำเร็จมีธุรกิจใหญ่โต มีความตั้งใจ มีความขยันได้ปริญญาบัตรต่อท้ายมากมายหลายแบบ พูดจาคล่องแคล่วไพเราะ โต้วาทีเก่งกาจเฉียบขาด ในทางวัฏฏะมักเป็นบุคคลที่ได้การยกย่องยอมรับจากสังคมว่า เป็นผู้มีปัญญาดี มีความสามารถ จดจำอะไรต่างๆ ได้มากมาย มีสัญญาดี สมองดี คิดเป็น เล่งเห็นอนาคต นี่เราเรียกได้ว่ามี “ปัญญาในทางโลก” ส่วนในทางธรรมที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติไว้ เรียกว่าเป็นผู้มี “สัญญา” ดี แต่ที่สำคัญเป็นสาระอย่างยิ่งคือ ปัญญาทางโลกหรือสัญญาดังกล่าว ย่อมแตกต่างไปจาก “ปัญญาในทางธรรม” เป็นคนละเรื่องกันเลย เพราะปัญญาที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติยกย่องไว้ว่าเป็นเลิศนั้น เป็นวิราคธรรม เพื่อความบริสุทธิ์หลุดพ้นของจิต จากอุปกิเลสที่เป็นแขกจรทั้งหลาย เป็นความสามารถของจิตในการปล่อยวางอารมณ์ ราคะ โทสะ โมหะ ออกไปจากจิตของตน หรือที่เรียกว่า “การสลัดคืน” เป็นการสลัดอารมณ์ทั้งหลายกลับคืนสู่โลก เป็นปัญญาเพื่อความพ้นโลก…

🌷 สมาธิ ธรรมอันงามในท่ามกลาง สมาธิ หรือ สมถะภาวนา นั้น คือ ความสงบตั้งมั่นแห่งจิตของตน เมื่อกล่าวถึงความสงบของจิต ย่อมมีปรากฏให้เห็นได้ในบุคคลทั่วๆ ไป เพียงมีความรู้สึกว่าตนเองสบายกาย สบายใจ หรือสักๆ แต่ว่ารู้เรื่องราวในขณะนั้น เราก็จัดได้ว่าจิตมีความสงบสบายในระดับที่รับได้ แต่ยังไม่สามารถจัดเป็นสมาธิหรือสมถะภาวนาได้ เนื่องจากจิตของตนยังไม่ตั้งมั่นลงในความสงบนั้น ขณะที่จิตมีความรู้สึกสงบสบายอยู่นั้น จิตก็ยังหวั่นไหวเปลี่ยนแปลงไปตาม อารมณ์ความรู้สึกนึกคิดที่เข้ามากระทบได้อย่างรวดเร็วเช่นกัน ไม่สามารถถอดถอนจิตของตนออกจากอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดนั้นได้อย่างรวดเร็ว และไม่สามารถดึงจิตให้กลับเข้ามาสู่ความสงบดังเดิม ส่วนบุคคลที่มีจิตเป็นสมาธิสงบตั้งมั่นได้นั้น ย่อมเป็นบุคคลที่ควรเคารพนับถือ และน่าเชื่อถือของบุคคลทั่วๆ ไป เนื่องจากเป็นบุคคลที่จิตมีกำลังสติตั้งมั่นในระดับหนึ่ง ที่จะวิรัติ ข้อห้ามคือ “ศีล” อันเป็นธรรมที่งามในเบื้องต้น อันเป็นปรกติของมนุษย์ได้ ศีลของท่านไม่เป็นเพียงแค่ข้อห้ามเหมือนคนทั่วไป เพราะท่านวิรัติ – งดเว้นได้แล้ว “สมาธิ” จึงถูกจัดให้เป็นธรรมอันมีความงดงามในท่ามกลาง…

🌷 ภัยใหญ่ของชีวิต คือ ความคิดที่ลุ่มหลง วันนี้ พระอาจารย์อุดม ปริปุณโณ วัดบ้านพลับ จ.สระบุรี ได้กล่าวโศลกธรรมขึ้นมาสั้นๆ ว่า ภัยใหญ่ของชีวิต คือ ความคิดที่ลุ่มหลง ก็เลยได้ข้อคิดว่า ทุกวันนี้คนเรามักมองแต่เรื่องภายนอกตัวทั้งสิ้น และกังวลกลัวเกรงภัยต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น ทั้งๆ ที่ภัยเหล่านั้นส่วนหนึ่งเป็นไปตามเหตุปัจจัยที่ตนได้เคยสร้างมันขึ้นมาเอง สามารถหลบหลีก หลีกเลี่ยง ผ่อนหนักผ่อนเบาได้ แต่ภัยที่เกิดจาก กิเลส กรรมที่ตนเองได้เคยก่อไว้จนเป็นวิบากแล้ว คงเป็นเรื่องยากที่จะหลีกเลี่ยง หลบหลีกภัยเหล่านั้นได้ ส่วนจะผ่อนหนักให้เป็นเบาได้นั้น ต้องมาดูปัจจุบันเป็นหลักว่า เรารู้จักภัยใหญ่ของชีวิตหรือยัง ภัยใหญ่ที่ว่านั้นคือ ราคะ โทสะ โมหะ ราคะมีโทษน้อยแต่คลายช้า โทสะมีโทษมาก แต่คลายเร็ว โมหะมีโทษมากและคลายช้า ภัยเหล่านี้ที่มีในตนเอง…

🌷 สัมมาสติ การระลึกชอบ คำว่า “สติ” นั้น หมายถึง การระลึก ซึ่งในหลายแห่ง อาจแปลว่า การระลึกรู้ ซึ่งก็หมายถึงการรวมเอาจิตที่เป็นผู้รู้เข้าไปด้วย เพราะ “จิตเป็นธาตุรู้” ถ้าไม่มีจิตเป็นตัวยืน ก็คงไม่มีการระลึกรู้เกิดขึ้นมาได้อย่างแน่นอน การจะระลึกอะไรขึ้นมาได้นั้น ต้องระลึกรู้ด้วยจิตของตนเท่านั้น เป็นของใครของเค้า การระลึกรู้ หรือการสร้างสติให้เกิดขึ้นนั้น ใครจะมาช่วยเหลือ เพื่อสร้างแทนกันไม่ได้ อย่างมากที่สุดที่ทำได้ ก็คือ การคอยตักเตือนให้มีสติอยู่เสมอ หรือแนะนำให้รู้จักวิธีสร้างสติให้เกิดขึ้นเท่านั้น เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว เราควรจะมารู้จักวิธีการระลึกรู้หรือการสร้างสติอย่างถูกต้องตามหลักในมหาสติปัฏฐานสูตร (สัมมาสติ) เพราะการระลึกรู้ของบุคคลคนทั่วๆ ไป ที่เรียกว่าสตินั้น แท้จริงแล้วเป็นเพียงสัญญาอารมณ์ชนิดหนึ่งเท่านั้น สัมมาสติ เป็นไฉน?ภิกษุในธรรมวินัยนี้พิจารณาเห็นกายในกายอยู่มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสียได้พิจารณาเห็นเวทนาในเวทนาอยู่มีความเพียร มีสัมปชัญญะ…